Zingevings-klachten

Onder zingeving verstaan we de klachten die zich niet gemakkelijk in een specifieke ‘stoornis’ laten classificeren. Het zijn de vragen die vaak iets groters omvatten en ‘vager’ klinken. Typische voorbeelden van zingevingsvragen zijn:
– Niet lekker in je vel zitten
– Je onbegrepen voelen
– Je nergens thuis voelen
– Gevoelens van eenzaamheid
– Vage ambities die voortdurend terugkomen, zonder richting te krijgen

Deze vragen zitten doorgaans ‘onder’ de ‘duidelijkere’ klachten, zoals depressie angst, burn-out, slaapproblemen, verslaving enzovoorts.

Een terugkerende vraag bij zingeving is of hetgeen je nu wel doet wel daadwerkelijk hetgeen is wat je wilt doen. Bijvoorbeeld: het werk dat je nu doet, maakt dat je gelukkig? Het levenspad dat je nu bewandelt, is dat wel diep van binnen jóuw levenspad (en niet stiekem die van een ander – vader, moeder, werkgever, etc)?

Een andere benaming voor zingeving is levens- of existentiële vragen. Elders op deze site leg ik uit wat zinsgevingstherapie is. De therapievorm die zich bij uitstek bezig houdt met zingevingsvragen. Op de zogeheten existentiële laag ontvouwt zich de eigenheid van ieder mens. Zowel de gestalt- als de zinsgevingstherapie focussen zich op deze ‘diepere’ laag van ons mens-zijn.

Dat ik veel woorden tussen haakjes zet is omdat deze woorden bij wijze van spreken zijn. Een bekend beeld binnen de zinsgevingstherapie is die van de ui. We pellen onszelf laag voor laag af en worden gaandeweg wie we in onze kern zijn, zonder de kern ooit helemaal te bereiken. Onder onze klachten gaan vaak fenomenen schuil, die ik hier in de vorm van verschillende thema’s aan bod laat komen. De thema’s die ik nader uitwerk zijn: Eenzaamheid, Leegte, Zingeving en Verveling.

Eenzaamheid

Eenzaamheid heeft een direct verband met existentie. Existentie stamt af van het Latijnse existere wat buiten-staan (ex-sistere) betekent. Ze is de onoverbrugbare kloof tussen mijzelf en de ander, of mijzelf en de wereld om ons heen. Ze is zowel een gift als een vloek. De gift is dat er niemand is zoals ik en de vloek is dat niemand mij zal begrijpen zoals ik. Vrijwel ieder mens kent een verlangen naar uniek willen zijn en zich ten diepste verbonden willen voelen. Hoe meer we ons individualiseren (van het Latijn individere: zich onderscheiden, afscheiden, verschillen), hoe autonomer we zijn en hoe eenzamer we zijn.

Problemen kunnen ontstaan wanneer we bijvoorbeeld teveel individualiseren. We verliezen het contact met onze naasten en voelen ons nergens gehoord of begrepen. We staan er alleen voor. Wanneer dit gepaard gaat met een onzeker zelfbeeld, voelen we ons algauw een mislukkeling. We gaan onze diepste verlangens onderdrukken en melden ons aan met gevoelens van depressiviteit en angst.

Leegte

Leegte is een tegenstrijdig begrip tegenwoordig. Allerlei Oosterse stromingen leiden ons naar de Innerlijke Leegte, terwijl mensen die zich leeg voelen vaak niet weten wat ze met hun leven aan willen. Zich leeg voelen heeft vaak een nauwe relatie met zingeving. Ze is de tegenhanger van ambitie en creativiteit, maar ook noodzakelijk. De gestalttheorie spreekt hier ook van impasse. Mensen die zich leeg voelen hebben hun gebaande paden te vaak belopen, maar zien geen andere weg.