Pesten op de werkvloer en wat doet dat met jou?

Wanneer we deze hoofdvormen bekijken, kunnen we ongewenst gedrag als volgt omschrijven:
“Bij pesten gaat het om systematisch vernederend, vijandig of intimiderend gedrag steeds gericht op dezelfde persoon of personen”.  

1. sociaal isoleren: iemand doodzwijgen, negeren of nadrukkelijk minachten
2. iemand het werk onaangenaam en onmogelijk maken: constant de rotklussen geven, bestanden wissen op zijn/haar PC, informatie niet geven, natte sponzen op de stoel leggen, enz.
3. bespotten: vanwege uiterlijk, gedrag, wijze van praten, een andere levensstijl.
4. roddelen: op een voortdurend negatieve manier praten over een collega
5. dreigen en machtsmisbruik: variërend van dreigen met ontslag, niet verlengen van contracten,  tot vage dreigementen in de trant  van “we krijgen jou nog wel”
6. lichamelijk geweld: niet alleen slaan maar ook iemand opsluiten, duwen e.d.
7. verbaal geweld: steeds weer dezelfde personen op onbehouwen wijze uitschelden in grove bewoordingen
8. (seksuele) intimidatie: handtastelijkheden en intimiderende opmerkingen
9. racisme: vormen van bovenstaande gedragingen gebruiken om iemand vanwege zijn/haar etnische afkomst te kleineren.

In eerste instantie denken we vaak dat pesterijen en agressie tegen één persoon gericht zijn. Toch komt het ook voor dat groepen werknemers het slachtoffer zijn. Dit doet zich met name voor als agressie en intimidatie uitgaan van één of meer leidinggevenden, en al helemaal wanneer ze onderdeel zijn geworden van de “bedrijfscultuur”.
(De vormen van pesten we hier noemen zijn mede gebaseerd op onderzoek dat doorAdriënne Hubert van Hubert Consult is verricht.)

Bron FNV

Onderzoek van Tim Field

Het werk van Tim Field dat gebaseerd is op interviews van mensen van in totaal meer dan 10.000 gevallen van pesterijen geeft de volgende gebeurtenissen als prominent aanwezig in die pesterijen:

• Constante kritieken en onderworpen worden aan destructieve kritieken (dikwijls eufemistisch aangegeven als constructieve kritieken). Weerlegging en bewijzen van goede prestaties worden weggelachen, genegeerd of verworpen.
• Altijd onderworpen worden aan vitterijen en het vinden van triviale fouten (het feit dat het steeds triviale dingen zijn is een sterke aanwijzing).
• Ondermijnd worden (vooral in het bijzijn van anderen), valse bekommernissen worden aangegeven, twijfels worden geuit over iemand zijn prestaties of standaard van werk. Nochtans, de aantijgingen missen substantiële en kwantificeerbare bewijzen aangezien ze de onbetrouwbare mening zijn van de pester. Het doel is controle uitoefenen op het doelwit, niet het verbeteren van de prestaties.
• Verwerpen, negeren, marginaliseren, …
• Isoleren en afzonderen van wat er gebeurt (dit zorgt ervoor dat mensen makkelijker te controleren vallen)
• Anders behandeld worden en willekeurig uitgekozen worden (iedereen kan te laat komen of deadlines overschrijden maar als het doelwit 1 kleine fout maakt is het een disciplinair misdrijf).
• Gekleineerd, gedegradeerd, vernederd, belachelijk gemaakt, gepatroniseerd, denigrerende opmerkingen krijgen
• Regelmatig het slachtoffer van agressieve taal, persoonlijke opmerkingen, ongepast taalgebruik
• Het doelwit van ongepast sexueel gedrag
• Bedreigd worden, toegeschreeuwd worden, vernederd worden vooral bij anderen
• Uitgedaagd en geplaagd worden waar de intentie is om te beschamen en te vernederen
• Onrealistische doelstellingen en deadlines geven die onbereikbaar zijn of die plots weer veranderd worden zonder uitleg of wanneer het ernaar uitziet dat ze gehaald zullen worden
• Informatie ontzeggen die noodzakelijk is om een bepaalde taak naar behoren uit te voeren en bepaalde objectieven te halen
• Hulpmiddelen ontzeggen terwijl dan dikwijls anderen hulpmiddelen te over krijgen
• Ondersteuning van de manager ontzeggen of niet geven en dus als zodanig in een managementvacuüm werken
• Ofwel volledig overladen worden met werk (dit houdt mensen bezig zonder dat ze het pesten kunnen detecteren of aanpakken en maakt het lastiger om doelstellingen te bereiken) ofwel uw werk zien verdwijnen (dat dan soms wordt vervangen door ongepaste minderwaardige taken zoals koffie zetten, fotokopiëren, archiveren, …)
• Verantwoordelijkheden worden groter gemaakt maar autoriteit neemt af
• Werk wordt geplagieerd, gestolen of gekopieerd. De pester stelt het werk van het doelwit dan voor als dat wan zichzelf
• Worden doodgezwegen. De pester weigert te communiceren en vermijdt oogcontact (wat een sterke indicator is voor een slechte relatie). Instructies worden dan dikwijls verzonden via mail, memos of een reeks opeenvolgende post-its.
• Onderhevig zijn aan overdreven monitoring, supervisie, micromanagement, opnamen, spionage, …
• Het onderwerp zijn van (geschreven) klachten van andere personeelsleden waarvan de meeste werden verplicht valse verklaringen af te leggen. De klachten zijn triviaal en dikwijls gewoon bizar – “Hij bekeek me op een rare manier” of “Hij is nogal rustig” – en hebben dikwijls een treffende gelijkenis alsof ze een gemeenschappelijke oorsprong hebben.
• Gedwongen worden lange uren te werken, dikwijls zonder vergoeding of erkenning en met het dreigement van ontslag
• Aan aanvragen tot verlof worden onaanvaardbare en onrealistische voorwaarden gekoppeld en soms herroepen van vorige goedkeuring
• Weigeren van jaarlijks verlof, ziekteverlof en in het bijzonder verlof omwille van familiale redenen
• Tijdens verlof overstelpt worden met telefoonoproepen en in het bijzonder op onsociale uren
• Ontvangen van onplezierige en bedreigende oproepen of lastig gevallen worden met intimiderende memos, e-mails, nota’s zonder verbale boodschappen en dit dikwijls vlak voor weekends of vakantieperiodes (’s vrijdags 16u of op kerstavond)
• Geen duidelijke functieomschrijving hebben of er één hebben die excessief lang of vaag is. De pester maakt dikwijls de rol van hun doelwitten zo onduidelijk mogelijk
• Uitgenodigd worden op “informele” vergaderingen die uitdraaien op disciplinaire ondervragingen
• Geweigerd worden om deel te nemen aan vergaderingen, dikwijls onder het dreigement van disciplinaire interventies. Soms misbruikt de pester zijn macht om die mensen uit te sluiten in hun groep die competent zijn om pesterijen te identificeren of te begrijpen
• Moedigen aan tot schuldgevoelens om doelwitten te laten geloven dat zij diegene zijn die fout zijn
• Onderworpen worden aan ongefundeerde en onterechte geschreven of verbale waarschuwingen
• Het hoofd moeten bieden aan onterechte disciplinaire acties op gronde van valse aantijgingen
• Ontslag onder ogen zien op grond van valse beschuldigingen en dikwijls gebruik makende van een triviale gebeurtenis van maanden, soms wel jaren voorheen
• Verplicht worden tot het met tegenzin ontslag nemen, geaccentueerde redundantie
• Het weigeren van het recht op broodwinning, het voorkomen van een andere job te bekomen door slechte referenties incluis

Een geliefkoosde tactiek van pesters is volgens Tim Field het ondernemen van een reorganisatie op geregelde intervallen om detectie van bovenstaande technieken te verdoezelen.

Word ik gepest?

Vreemd genoeg is het mogelijk dat je gedurende een lange tijd reeds werd gepest zonder dat je het als dusdanig herkende. Uw drang om het allemaal te verduren of uw sterke werkethiek of zelfs persoonlijke schaamte kan ervoor zorgen dat je wat aan het gebeuren is niet zal herkennen ondanks dat het niet je schuld is.

Het zijn de famielieleden die het eerder opmerken of je huisarts. Volgende zaken zijn aanwijzingen dat je gepest wordt:

• Je bent misselijk voor de aanvang van de werkweek
• Je gefrustreerde famielieleden vragen je om niet meer zo obsessief met je werk bezig te zijn thuis
• Je voelt je te beschaamt dat je gecontroleerd wordt door een ander op het werk dat je het niet durft te zeggen tegen je eigen partner
• Al uw verlofdagen worden gebruikt als mentale pauzes uit de miserie
• Verlofdagen worden uitgeput en levensloos doorgebracht, je hebt geen zin om iets nuttigs te doen
• Je favoriete activiteiten zijn niet langer aantrekkelijk
• Je begint te geloven dat je de aanleiding bent voor het misbruik
• Je probeert het onmogelijke door een nieuwe job uit te voeren zonder opleiding of redelijke tijd om nieuwe vaardigheden te leren, maar je werk is nooit goed genoeg voor de baas
• Verrassingsmeetings worden georganiseerd door je baas met de enige bedoeling je verder te vernederen
• Alles wat je pester doet is willekeurig, hij/zij heeft een verborgen agenda die de belangen van de werkgever ondermijnt
• Anderen werden opgedragen om niet meer met je te werken of te praten
• Je voelt je continue geagiteerd, angstig, je verwacht dat op elk moment slechte dingen kunnen gebeuren
• Wat je ook doet, je wordt nooit met rust gelaten
• Mensen vinden het correct om tegen je te schreeuwen maar het wordt niet getolereerd als jij terugroept
• HR zegt dat het “misbruik” niet illegaal is, je moet het onder elkaar uitvechten
• Uiteindelijk confronteer je je pester met zijn misbruik en jij bent het uiteindelijk die beschuldigd wordt van ongepast gedrag
• Je bent geshockeerd wanneer je als incompetent wordt afgeschilderd (door iemand die je job niet aan zou kunnen) ondanks dat je een verleden hebt van uitstekende prestaties
• Iedereen geeft toe dat je pester een irritant wezen is maar ze doen er zelf niets aan (en ontkennen dat ze dat gezegd hebben)
• Uw vraag om overgeplaatst te worden naar een andere afdeling wordt misterieus genoeg gewijgerd

Het profiel van de doelwitten

Pesters kiezen hun slachtoffers via volgende criteria:

• Ze zijn opportunistisch en roofzuchtig. Je was op de verkeerde plaats op het verkeerde moment. Dit is mogelijk de belangrijkste reden. Onderzoek zal meestal een reeks voorgaande doelwitten uitwijzen en er zal navolging zijn.
• Je bent goed in je job, vaak zelfs zeer goed.
• Je bent populair met de mensen (klanten, collega’s, leerlingen, patiënten..)
• De grootste vrees van pesters is dat hun eigen incompetentie en tekortkomingen worden ontmaskerd. Uw aanwezigheid, competentie, psychologisch inzicht, populariteit, … voeden deze angst, bewust of onbewust.
• Je bent een aanspreekpersoon, de expert en de mensen komen naar jou voor advies (je krijgt meer aandacht dan de pester).
• Je hebt een reeks duidelijke morele waarden die je niet wilt opgeven
• Je hebt een sterk gevoel van integriteit. Dit is een heel gevoelig punt want de pester heeft geen grijntje integriteit en heeft daardoor de dwangmatige neiging om die mensen te verwoesten die wel integriteit hebben.
• Je hebt ten minste 1 zwakheid die de pester kan uitbuiten.
• Je bent te oud en/of te duur (meestal beide).
• Je weigert je te voegen bij een gevestigde groep (kliek).
• Je toont onafhankelijk in denken of daden.
• Je weigert een kloon te worden van de onderneming waar je werkzaam bent.

Gevolgen van pesterijen voor het doelwit

Stress. Iedereen denkt eraan maar wat veroorzaakt stress? “Stress Management” opleidingen leggen zelden de nadruk op de oorzaken van de stress. De enige echte manier om stress aan te pakken is de oorzaken van stress te identificeren en juist die oorzaken te verminderen of zelfs te elimineren.

Het wordt dikwijls niet erkend dat er eigenlijk twee soorten stress zijn: positieve stress die kan ontstaan in een beheerste werkomgeving en die aanleiding kan geven tot betere prestaties en negatieve stress die resulteert in stressgerelateerde ziekten en het gevolg is van een slecht georganiseerde werkomgeving waar incompetente mensen anderen pesten om hun eigen tekortkomingen te verbergen. Wanneer mensen klagen over stress dan betekent dit dikwijls negatieve stress.

 

Stress is niet het onvermogen van de werknemer om een hoge werkdruk of de ongewenste aandacht van collega’s of superieuren aan te kunnen. Stress is het gevolg van het falen van de werkgever om een veilige werkomgeving te creëren en te onderhouden.

Gevolgen van stress

Er zijn bibliotheken vol geschreven over de symptomen van stress. De hier aangehaalde lijst is slechts een fractie ervan:

• Voornaamste symptomen: Stress, angst, slapeloosheid, vermoeidheid (inclusief Chronisch vermoeidheidssyndroom (CVS)), trauma
• Fysieke symptomen: Gereduceerde immuniteit voor infecties wat resulteert in veelvuldig verkouden zijn, hoesten, griep, klierkoorts, enz… (vooral tijdens verlof), pijn (zonder duidelijke oorzaak wat als oorzaak stress zou kunnen suggereren), rugklachten, hoge bloeddruk, pijn in de borststreek, hoofdpijn en migraine, hartkloppingen, beven, hormonale problemen (verstoorde menstruatiecyclus, libido, impotentie), fysieke gevoelloosheid (in vingers, tenen), emotionele ongevoeligheid (geen vreugde en liefde kunnen ervaren), huidirritaties, …
• Psychische symptomen: Paniekaanvallen, reactieve depressie, zelfmoordgedachten, zenuwinzinking (dit is een psychisch letsel en geen ziekte), vergeetachtigheid, slechte concentratie, flashbacks en herbelevingen, overdreven schuldgevoelens, ongewoon angstig, gevoel geïsoleerd te zijn, onzekerheid, wanhoop, …
• Gedragssymptomen: Huilerig, irriteerbaar, woede-uitbarstingen, obsessief gedrag (de ervaring neemt je leven over), overdreven hoogwaakzaamheid (niet te verwarren met paranoia), krabben of andere tics, excessief nagelbijten, druggebruik, fobieën, …
• Effecten op persoonlijkheid: Zelfzekerheid en zelfwaarde aan diggelen, laag zelfbeeld, verlies van alle zelfrespect, …

 

De reactie op stress: “Fight or flight” of “Vechten of vluchten”

Deze reactie op stress is normaal gesproken aan de orde voor fysiek gevaar (oog in oog staan met een wilde tijger). Vandaag wordt dit mechanisme echter meer en meer actief bij psychisch gevaar (pesterijen, intimidaties, misbruik, stalking, …) waarvoor het niet bedoeld was. Deze reactie kan ook geactiveerd worden bij de anticipatie van weinig waarschijnlijke gebeurtenissen of gebeurtenissen op lange termijn en niet levensbedreigende zaken zoals financiële problemen, file, jobzekerheid, boetes bij het parkeren, …

Verschillende mensen reageren elk op hun eigen manier bij verschillende stressoren. Nochtans zijn er op zijn minst 4 factoren die de ernst bepalen hoe we stress ervaren:

• Controle: Personen zullen stress ervaren in de mate waarin ze ervaren dat ze de stressoren niet kunnen controleren. Op het werk heb je als werknemer geen enkele controle op je management.
• Voorspelbaarheid: Personen zullen stress ervaren in de mate waarin ze niet in staat zijn de stressor te voorspellen. Pesters zijn bekend omwille van het onvoorspelbaar karakter van hun technieken.
• Verwachting: Personen zullen stress ervaren in de mate waarin ze ondervinden dat de situatie niet verbetert en niet zal verbeteren. Een pestsituatie wordt doorgaans steeds erger , zeker indien men inzicht begint te krijgen in de oorzaken van de pesterijen.
• Ondersteuning: Personen zullen stress ervaren in de mate waarin ze ondersteuning missen zoals van collega’s, management, vakbond, partner, familie, vrienden en kennissen, hulpverleners, hogere instanties en de wet.

Eens een reactie op stress is geactiveerd zal de energie van het lichaam afgevoerd worden daar waar het het meest nodig is. Hartritme, bloeddruk en ademhalingsfrequentie gaan daarom omhoog. Alle niet-essentiële lichaamsfuncties worden afgesloten en werken dan nog op een gereduceerd niveau zoals de spijsvertering, groei, seksuele systemen (menstruele cyclus, libido, testosteronproductie, …), immuunsysteem, opslag van vetten, enz… Als een reactie op gevaar zullen alle reserves van glucose, proteïnen en vetten vrijgegeven en aangesproken worden (van spieren, vetcellen en lever) zodat energie in overvloed aanwezig is voor de spieren die noodzakelijk zijn om het gevaar te trotseren of te kunnen vluchten. In heel extreme gevallen van stress zullen de darmen en de blaas spontaan hun inhoud beginnen evacueren en de stank helpt trouwens ook om potentiële aanvallers af te houden. Er is namelijk geen enkel nut aan vertering, voortplanting en een immuunsysteem als je toch binnen de 10 minuten verscheurd zult worden door de wilde tijger. De energie kan beter gebruikt worden om te vermijden net zelf op het menu te komen van de tijger.

In het geval van pesten op het werk kan het vooruitzicht van te gaan werken of de pester horen aankomen of eraan denken een stressreactie uitlokken waarvan niet kan gevlucht worden, noch is het gepast om ertegen te vechten. Bij herhaald pesten bereidt het lichaam zich telkens voor op een fysieke reactie die er nooit komt zodat zo de bovenstaande “onnuttige” lichaamsfuncties langdurig te weinig geactiveerd worden. Langdurige problemen met spijsvertering, groei, menstruele cyclus, libido, immuunsysteem, … zijn dan dikwijls het gevolg ervan.

Vermoeidheid

De vermoeidheid die het gevolg is van het pesten is natuurlijk onmiddellijk te begrijpen als je weet dat het “Vecht of vlucht” mechanisme uiteindelijk voor zeer lange perioden kan aanwezig zijn en soms zelfs semipermanent. Het mechanisme is voorzien voor kortstondige perioden en wanneer het dan toch actief is voor een lange tijd, dan resulteert dat in een fysieke, mentaal en emotioneel leeglopen van de batterijen. De energie die opgeslagen is onder de vorm van proteïnen, triglyceriden en glycogeen is snel omgezet in aminozuren, glucose en vetzuren om het lichaam te helpen bij het behandelen van de dreiging.

Chronisch Vermoeidheidssyndroom (CVS)

Vele mensen vertonen symptomen analoog aan die van het chronisch vermoeidheidssyndroom. De belangrijkste symptomen zijn:

• Overweldigende vermoeidheid
• Pijn in de gewrichten en spieren zonder duidelijk aanwijsbare reden
• Sporadische uitbarstingen van energie gevolgd door uitputting en spierpijnen
• Niet kunnen concentreren
• Slecht geheugen, slechte zinsconstructies, woorden
• Humeurschommelingen met inbegrip van depressies en woede-uitbarstingen
• Afkeer van luide geluiden en fel licht
• Slaapstoornissen (overdag slapen en ’s nachts wakker zijn)
• Evenwichtsstoornissen
• Onhandig zijn, moeilijkheden om kleine voorwerpen op te rapen of vellen papier van elkaar te verwijderen

Men stelt dat rusten het enige is wat echt kan helpen. Beweging wat voor “normale” mensen wel energie kan geven is niet effectief bij CVS.

Prikkelbare-darmsyndroom

Het prikkelbare-darmsyndroom is een klassiek symptoom van stress. Het is geen ziekte maar een functionele stoornis van het spijsverteringsstelsel. Sommige etenswaren zoals volkoren en vet kunnen een intense spasme veroorzaken van de darmen die resulteert in buikpijnen, maagkrampen, misselijkheid, diarree, … De oorzaak hiervan is nog onbekend en kan op elke leeftijd beginnen zonder duidelijke reden maar dikwijls (niet wetenschappelijk) is langdurige stress wel aanwezig.

Psychisch letsel

Met de tijd zullen de symptomen zoals hierboven beschreven lijden tot een psychisch letsel hetgeen niet mag verward worden met een psychische ziekte. Ondanks een oppervlakkige overeenkomst zijn er vele uitgesproken verschillen tussen beide:

1. Een mentale ziekte is verondersteld inherent te zijn (intern) terwijl een psychisch letsel een oorzaak heeft (iets of iemand) van buitenaf die verantwoordelijk is (extern).
2. Een letsel wordt zeer waarschijnlijk beter (zoals een wonde).
3. Een persoon die lijdt aan een mentale ziekte zal een reeks symptomen typisch voor die ziekte vertonen (paranoia, schizofrenie, halucinaties, …) maar niet van een psychisch letsel. Een persoon met een psychisch letsel zal symptomen vertonen typisch voor een letsel (hypervigilantie, overgevoeligheid, obsessiviteit, irriteerbaarheid, vermoeidheid, slapeloosheid, …) maar niet voor een mentale ziekte.

Reactieve depressie

Eén van de symptomen van een psychisch letsel is reactieve depressie (het is een reactie op een externe gebeurtenis). De mechanismen van een reactieve depressie zijn verschillend van die van een klinische depressie en een mentale ziekte. Als je als depressief wordt bevonden omwille van pesterijen zorg er dan voor dat het als een reactieve depressie wordt beschreven. Het woord depressie wordt doorgaans automatisch (verkeerd) geïnterpreteerd als een klinische depressie.

De valstrik

De symptomen die gepaard gaan met gepest te worden zullen uiteindelijk in uw directe omgeving zichtbaar worden en mensen (die al dan niet van uw pestsituatie afweten) kunnen zich dan vragen beginnen stellen. Op dit moment zullen pesters proberen om u af te schilderen als psychisch ziek met als doel om hun verantwoordelijkheid te ontwijken voor het letsel dat zij u hebben aangedaan.

Om met deze valstrik om te gaan is het belangrijk dat je het volgende zegt bij elke gelegenheid dat men allusie maakt op je verstoorde mentale toestand: “De toestand van mijn mentale gezondheid is een rechtstreeks gevolg van het gedrag van persoon X ten opzichte van mij gedurende de laatste X maanden”.

Als de pester en werkgever aandringen om je als mentaal gestoord af te schilderen voeg dan laster en eerroof bij als klacht in je dossier. Als de arts je toestand beschrijft als mentaal gestoord, stel dan zijn competentie in vraag aangezien hij/zij niet in staat is het verschil te maken tussen een psychisch letsel en een psychische ziekte.

 

Post Traumatische Stress-stoornis (PTSS)

Dit is een normale emotionele reactie op een zeer ingrijpende en shockerende gebeurtenis. Het is een normale reactie op een abnormale situatie. Deze stoornis wordt beschreven door het zogenaamde DSM-IV, de vierde editie van het diagnostisch en statistisch handboek van de Amerikaanse Psychiatrische Vereniging. Dit letsel wordt in deze editie ook veroorzaakt door een accumulatie van kleine gebeurtenissen in plaats van uitsluitend één zware aangrijpende gebeurtenis.

Zelfmoord

Mensen die gepest worden hebben dikwijls overeenstemmende karakteristieken zoals het niet grijpen naar geweld of juridische stappen om conflicten op te lossen, en een tendens om de woede intern te beleven en niet naar de buitenwereld toe. In zichzelf gekeerde woede is een erkende oorzaak van depressie. Als dit lang genoeg duurt zal de interne woede zich tot een punt ontwikkelen dat er 1 van drie dingen kunnen gebeuren:

1. Het doelwit begint in extreme mate alle symptomen van stress te uiten
2. Het doelwit begint de woede op zichzelf uit te werken en begint zichzelf te pijnigen of overdadig drugs en alcohol te gaan gebruiken, of nog door zelfmoord te plegen
3. In uitzonderlijke gevallen kan het doelwit alle pedalen verliezen en beginnen “flippen”. Deze beginnen dan dezelfde symptomen te gaan uiten als de pesters en ook in extreme vorm. Zeer uitzonderlijk maar bekend is dat het doelwit naar de werkvloer terugkeert en een bloedbad aanricht.

Bronvermelding: http://oud.pestenophetwerk.net/

Wat kan ik voor je betekenen

Hulp in het schriftelijk vastleggen

Het is voor zowel de werknemer als werkgever van belang dat feiten die eventueel verband houden met pesten bespreekbaar worden gemaakt en ook worden vastgelegd. Een werknemer kan bepaalde gedragingen melden aan de werkgever. Het is verstandig om dit schriftelijk te doen of bijvoorbeeld per e-mail.
Een werkgever dient de eventuele klachten over pesten en de maatregelen die wel of niet genomen zijn vast te leggen. Immers, op de werkgever rust een wettelijke zorgplicht. Mondelinge gesprekken kunnen achteraf in een gerechtelijke (schade)procedure mogelijk niet bewezen worden.

Hulp in het realiseren dat pesten een systeem is

Wil pesten kunnen bestaan, dan zijn er twee partijen nodig: de pestkop en de persoon die gepest wordt.

Mensen die pesten, of dit nu op het schoolplein is of op de werkvloer, hebben een slachtoffer nodig, ze hebben het nodig om een ander klein te maken. Haal het slachtoffer uit het systeem, en het systeem is defect.

Hulp voorkomen vermijdend gedrag

‘Zeker wanneer je in het verleden, bijvoorbeeld op school, ook te maken hebt gehad met pesterijen, neig je er snel naar om confronterende situaties te vermijden. Zoals een pestkop een slachtoffer herkent, herkent het slachtoffer ook pestkoppen. Loop niet met een boog om die treiterende collega heen, probeer hem of haar juist niet te vermijden en kijk de persoon recht in de ogen. Daarmee straal je kracht uit en elimineer je jezelf als potentieel slachtoffer’.

Hulp om assertiever te worden

Een assertieve houding aannemen betekent niet dat je je moet voordoen als iemand anders. Het betekent simpelweg dat je opkomt voor jezelf of, zoals hiervoor gezegd, mensen recht in de ogen durft aan te kijken. Mensen zeggen dan vaak: ‘Ja maar zo ben ik niet of dat kan ik niet’, maar dat is eigenlijk een hele inflexibele opstelling. Makkelijk zal het nooit zijn, maar onmogelijk ook niet’.

Hulp bij jezelf te blijven en grenzen trekken

Assertiviteit is een goede eigenschap, maar het is natuurlijk niet de bedoeling dat je voortdurend op je tenen loopt en van je af moet blaffen. Blijf vooral jezelf en durf te handelen naar wat de situatie van je vraagt. Maar trek voor jezelf ook een grens. Af en toe van je moeten afbijten is goed, maar als de situatie niet verandert moet je voor jezelf ook kunnen besluiten dat je misschien niet op je plek zit.

Hulp met “Wees voorbereid”

Zorg dat je een standaard opmerking hebt die op alle situaties van toepassing is, wanneer er iets onaardigs tegen je wordt gezegd, of wanneer je langs de koffieautomaat loopt en hoort dat ze iets onaardigs over je zeggen. Iets simpels als: ‘Zo, dat is dan ook weer gezegd’ kan al volstaan, waarna je het van je kunt laten afglijden. Zo voorkom je dat je met je mond vol tanden staat. Dat vergroot alleen maar het gevoel van onmacht.

Hulp om feedback te kunnen geven

Dat die ene collega je treitert, wil niet zeggen dat er niet met hem of haar te praten valt. Doe dit alleen niet in het heetst van de strijd. Wacht tot de laatste nare opmerking een paar dagen geleden is, en vraag de persoon op de man af: ‘Je maakt vaak vervelende opmerkingen naar / over me, en ik weet niet zo goed wat ik daarmee aan moet en wat je er precies mee bedoelt’. Laat daarna een stilte vallen. De andere partij zal zich ongemakkelijk voelen, met het nodige resultaat. Zorg ervoor dat je de controle houdt over het gesprek, en dat jij degene bent die het beëindigt en wegloopt. Wees rustig en krachtig, niet vijandig.

Helpen hulp vragen aan leidinggevende

Als het echt niet meer gaat, roep dan de hulp in, bijvoorbeeld van je teamleider. Bemiddeling kan soms helpen. Zorg alleen dat je dit niet te snel doet, probeer het eerst in den minne op te lossen.

Helpen het niet te laten sudderen

Wat je ook doet, wacht er niet te lang mee. Pesterijen zijn niet alleen vervelend, je kunt er letterlijk ziek van worden. Het is een probleem dat zoveel mogelijk in de kiem gesmoord moet worden, zeker in een tijd waarin overstappen naar een ander bedrijf niet zo eenvoudig meer is als vroeger. Houd de regie over jezelf en je situatie.

Neem gerust contact op als je hulp nodig hebt bij pestgedrag